День: 20 октября 2020

1920 թվականի դեկտեմբերի 6 – ին Երևան ժամանեց ՀՍԽՀ ռազմահեղափոխական կոմիտեն և ստանձնեց երկրի իշխանությունը: Հանրապետությունում ձևավորվեցին կենտրոնական գործադիր իշխանության նոր մարմիններ ՝ ժողովրդական կոմիսարիատներ: Իշխանության տեղական գործադիր մարմիններն էին հեղափոխական կոմիտեները (հեղկոմներ), որոնք նշանակովի էին և ժամանակավոր: Պետության կառավարման համակարգում կարևոր դեր էր հատկացվում ներքին գործերի ժողկոմատին և Արտակարգ հանձնաժողովին:

Ռազմական կոմունիզմի քաղաքականություն:

Ծանր էր երկրի սոցիալ – տնտեսական դրությունը: Նոր իշխանությունները երկրում կիրառեցին ռազմական կոմունիզմի քաղաքականություն, սա միջոցառումների համակարգ էր, որում կենտրոնականը պարենամասնատումն էր: Դրա էությունն էր բնակչության արտադրած կամ ունեցած ՝ պետության կողմից «ավելցուկ» համարվող հացահատիկի և այլ մթերքների ու ապրանքների բռնագրավումը: Տեղական հեղկոմները դիմեցին բնակչության, առաջին հերթին ՝ գյուղացիության ունեցվածքի կամայական բռնագրավմանը: Դրանք ուղեկցվում էին անհնազանդների ձերբակալություններով: Նոր իշխանությունները պետականացրին մասնավոր բանկերը, գործարանները, խանութները, հոգևոր հաստատություններին պատկանող կրթամշակութային օջախները, ինչպես նաև երկրի բնական հարստությունները: Ռազմական կոմունիզմի քաղաքականության դրսևորումներ էին Հայաստանի նախորդ կառավարության, խորհրդարանի, ազգային կուսակցությունների անդամների և հայկական բանակի սպաների նկատմամբ գործադրված քաղաքական բնույթի հետապնդումները և բռնությունները: 1920 թվականի դեկտեմբեր և 1921 թվականի հունվար ամիսներին հայկական բանակից հեռացվեց և երկրից աքսորվեց ավելի քան 1000 սպա և զինծառայող: Աքսորվածների թվում էին գեներալներ Թ. Նազարբեկյանը, Մ. Սիլիկյանը, Ա. Բեյ – Մամիկոնյանը և ուրիշներ: ՀՍԽՀ Կարմիր բանակի հրամանատարի պաշտոնից ազատվեց Դրոն: 1921 թվականի հունվարին մի խումբ հայ սպաների հետ նա պարտադրված լքեց Հայաստանի սահմանները: Երկրում կիրառվող քաղաքական կոշտ գծի կողմանկիցներ էին Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության կենտկոմի քարտուղար Գ. Ալիխանյանը, ՀՍԽՀ ժողովրդական կոմիսարներ Ա Նուրիջանյանը (Ավիս), Ի. Դովլաթյանը և այլք: Բռնությունների ծավալումը փորձում էին կանխել մեղմ քաղաքականության կողմնակիցներ Ս. Կասյանը, Հակոմկուսի կենտկոմի անդամներ Ա. Մռավյանը և Ա. Բեկզադյանը: Սակայն հայկական բանակի սպաների աքսորից հետո բռնություններն ավելի սանձարձակ դարձան: 1921 թվականի հունվարի վերջին ձերբակալվեցին ՀՀ նախկին վարչապետեր Հովհաննես Քաջազնունին և Համո Օհանջանյանը, նախկին խորհրդարանի անդամներ Նիկոլ Աղբալյանը և Լևոն Շանթը, զորահրամանատարներ Համազասպ Սրվանձտյանը, Նիկոլայ Ղորղանյանը և այլք: Վերջին երկուսը տասնյակ այլ քաղբանտարկյալների հետ միասին սպանվեցին բանտում:

Փետրվարյան ապստամբությունը.

Հայաստանում իրականացվող բռնությունների դեմ ընդվզեցին ժողովրդական լայն զանգվածները: 1921 թվականի փետրվարի 16 – ին սկսվեց ապստամբություն, որն արագ ընդգրկեց Հայաստանի կենտրոնական շրջանները ՝ Բաշ – Գյառնին (Գառնի), Կոտայքը, Դարալագյազը (Վայոց Ձոր), Բաշ Ապարանը (Ապարան) և այլն: Ապստամբները ՝ ընդհանուր հրամանատար գնդապետ Կուռո (Սուրեն) Թարխանյանի, խմբապետներ Մարտիրոսի, Խնկոյի, Սմբատի և այլոց գլխավորությամբ, փետրվարի 18 – ին մտան մայրաքաղաք Երևան: ՀՍԽՀ պետական և կուսակցական մարմիներն իրենց հավատարիմ կարմիրբանակյան փոքրաթիվ զորամասերի ուղեկցությամբ «Ազատամարդ» ու «Վարդան Զորավար» զրահագնացքների պաշտպանության ներքո նախօրոք լքել էին քաղաքը և հեռացել Ղամարլու (Արտաշատ) – Վեդի – Բասար (Արարատ): Հաղթանակած ապստամբության արդյունքում, որի ընդհանուր ղեկավարությունը ստանձնլ էր Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը, Երևանում ստեղծվեց իշխանության նոր մարմին ՝ Հայրենիքի փրկության կոմիտե (ՀՓԿ) ՝ Սիմոն Վրացյանի նախագահությամբ: Կոմիտեի առաջին իսկ հրամաններով ազդարարվեց Հայաստանում խորհրդային իշխանության տապալման և բոլոր բոլշևիկներին ձերբակալելու մասին: Միաժամանակ Երևանի և այլ վայրերի բանտերից ազատվեցին բոլշևիկների կողմից կալանված և խոշտանգված հարյուրավոր մարդիկ: Ապստամբների և խորհրդային զորքերի միջև ռազմական գործողությունների առաջին շրջանն ընթանում էր կողմերի փոփոխակի հաջողություններով: Փետրվարի վերջերին ՝ խորհրդայնացած Վրաստանից կարմիրբանակային հիմնական զորամասերի Հայաստան վերադառնալուց հետո, ապստամբների պարտությունը կանխորոշված էր: 1921 թվականի մարտի 25 – ից 11 – րդ Կարմիր բանակի զորամասերն անցան վճռական հարձակման: Կոտրելով ապստամբների դիմադրությունը ՝ ապրիլի 2 – ին նրանք մտան Երևան: Ավելորդ զոհեր չտալու նպատակով ապստամբները մայրաքաղաքում դիմադրություն ցույց չտվին և ՀՓԿ – ի գլխավորությամբ նահանջեցին դեպի Սյունիք, որտեղ ամրացած էին Գարեգին Նժդեհի զինված ուժերը: Փետրվարյան ապստամբության պարտությունը և երկրում խորհրդային իշխանության վերահաստատումն անխուսափելի էին, քանի որ նրա թիկունքին կանգնած էր Խորհրդային Ռուսաստանը: Ապստամբությունը, սակայն, սթափեցնող ներգործություն ունեցավ խորհրդային իշխանությունների վրա, ստիպեց առավել զգուշորեն գործել: Հայհեղկոմի 1921 թվականի ապրիլի 24 – ի հրամանով ապստամբության բոլոր մասնակիցներին ՝ ներառյալ ղեկավարներին, շնորհվեց համաներում: Վճռական քայլեր ձեռնարկվեցին երկրի սոցիալ – տնտեսական դրությունը բարելավելու ուղղությամբ: Խորհրդային իշխանությունն ամրապնդելու նպատակով 1921 թվականի գարնանը Ռուսաստանի կոմկուսի կենտկոմի որոշմամբ Հայաստան գործուղվեցին փորձառու և հեղինակավոր պետական – կուսակցական գործիչներ ՝ Ալեքսանդր Մյասնիկյանի և Սարգիս Լուկաշինի (Սրապիոնյան) գլխավորությամբ: Մայիսի 21 – ին Հայհեղկոմը վերակազմավորվեց ՀՍԽՀ Ժողովրդական կոմիսարների խորհրդի: Ա. Մյասինկյանը նշանակցեց Ժողկոմխորհի նախագահ և միաժամանակ ռազմական գործերի ժողկոմ: Ս. Լուկաշինը դարձավ ՀՍԽՀ ժողովրդական տնտեսության խորհրդի (ԺՏԽ) նախագահ և ընտրվեց ՀԿ(բ)Կ կենտկոմի քարտուղար: Հայաստանում կարճատև (շուրջ մեկ տարի) գործունեության ընթացքում Ա. Մյասինկյանին հաջողվեց համախմբել հասարակությանը, նրան մղել խաղաղ աշխատանքի:

• Կարդա Կոմիտասի բանաստեղծությունները, ընտրիր և անգիր սովորիր քեզ հատկապես դուր եկած բանաստեղծություններից մեկը կամ մի քանիսը:

Երկնի կայծեր

Երկնի կայծեր բյուրափառ՝

Հրո հովեն ցիրուցան,

Գիշեր-երկիր հյուրաբար՝

Լուսո ծովեն կաթեցան՝

Աչքին սոսուն,

Մտքին խոսուն։

• Գրիր շարադրություն կոմիտասյան հետևյալ տողերը որպես վերնագիր ընտրելով՝ «Եվ իմ հոգին Հոգուդ ցողով շաղեցավ», «Հով-սեր», «Հոգիս թիթեռ», «Գարուն սեր»: Ցանկության դեպքում վերնագիրը կարող ես դու ընտրել:

Այս ճանապարհն․․․

ՙՙԵրբեք չհանձնվես, միշտ առաջ գնա՚՚ հաճախ եմ լսում այս խոսքերը, բայց ոչ միշտ են նրանք օգնում կամ տեղին լինում, պետք է հասկանալ, որ տարբեր դեպքեր են լինում և ոչ բոլորին են կարող օգնել այս խոսքեր, գուցէ դիմացինդ կիսվելու կարիք ունի փորձիր լսել նրան այլ ոչ թե ասես հետևյալ խոսքերը որոնցից մարդիկ արդեն հոգնել են: Իմ փորձից կարող եմ ասել, եթե ընկերդ, ծանոթդ կամ մեկ այլ մարդ իր համար նոր բան է սկսում փոձիր աջակցել և մոտիվացնել նրան, վստահ եմ, որ դա նրան ավելի շատ կօգնի քան մեկ այլ բան, աշխատիր օգնել նրան հասնել իր նպատակին, ոչ ես չեմ ասում, որ պետք է անել իր փոխարեն ամեն ինչ հետո տալ իր ձեռքը և ասել ՙՙդե վերցրու, շարունակիր՚՚, օգնիր այն հարցում որտեղ նա կդժվարանա կամ օգնություն կխնդրի քեզանից, ուղղություն ցույց տուր: Այն ճանապարհը որը սկսել ես հասցրու ավարտին և երբեք կեսից մի շրջվիր քո նպատակից, գիտեմ դժվար է ինքս եմ այդպես հաճախ արել, ճանապարհից թեքվել ավելի հեշտ է քան այն շարունակել, բայց փորձիր ու երբեք չանձնվես:

1․Որոշի՛ր քառակուսային եռանդամի  ավագ և միջին անդամների գործակիցներն ու ազատ անդամը:

ax² +bx+c

x²+6x+8 

-x² -5x+7

3-2x²-x =-2x²-x+3

7-6x²=-6x² +7

2.Գտի՛ր 3x^2-7x+8  եռանդամի արժեքը,երբ 

x=2 ,      x=-1  ,   x=1/3  ,    x=-2/3  

x=2

3*2²-7*2+8 = 12-14+8 =6

x=-1

3*-1²-7*-1+8 = 3-1-7-1+8=2

x=1/3

3*1/3²-7*1/3+8=1/3 — 7/3+8=6

x=-2/3  

3*-2/3²-7*-2/3+8 = 4/3 +14/3+8 = 14

3.Ներկայացրու՛ քառակուսային եռանդամի տեսքով 

ա․(x+2)²-3=x²+4x+4-3= x²+4x+1

 (2x-1)²+5 = 4x²-4x+1+5=4x²-4x+6

-5(x-2)²+7 =-5(x²-4x+4)+7=-5x²+20x-20+7=-5x²+20x-13

4․Քառակուսային եռանդամից առանձնացրու երկանդամի քառակուսի

x²+4x+7 = (x+2)²+3

x²-6x+1=(x-3)²-8

y²+10y-7= (y+5)²-32

y²-30y+9= (y-15)-216²

-y²-y+5 =-1(y²+y-5) = -y²-y+5 =-1[(y²+y-5)=-1(y+0,5)²-5,25]

0,25+ x=-5

x=-5-0,25

x=-5,25

5.Երկու բնական  թվերի արտադրյալը հավասար է 198-ի։Գտի՛ր այդ թվերը,եթե հայտնի է,որ այդ թվերից մեկը 7-ով մեծ է մյուսից։

x, x+7

x*(x+7)=198 

x²+7x-198=0  

D= 49+792=841

x=(-7+29)/2=11 

x=(-7-29)/2=-18

6․Գտի՛ր երեք հաջորդական թվեր,որոնց քառակուսիների  գումարը հավասար է 590-ի ։

13²+14²+15²=59

Պատ․՝ 13, 14, 15։