Կանանց իրավունքները
Կանանց իրավունքներ, ամբողջ աշխարհի կանանց ու աղջիկներին վերագրվող իրավունքներ ու իրավասություններ, որոնք հիմք են հանդիսացել 19-րդ դարում կանանց իրավունքների շարժման ու 20-րդ դարում ֆեմինիստական շարժման համար։ Որոշ երկրներում այս իրավունքներն ամրագրված են օրենքով, տեղական սովորույթներով ու վարվեցողությամբ, մինչդեռ այլ երկրներում դրանք անտեսված ու ճնշված են։ Մարդու իրավունքների ավելի ընդգրկուն պատկերացումներից տարբերվում են տղամարդկանց ու տղաների օգտին պատմական ու ավանդական կողմնակալության դեմ պահանջով, որն ուղղված է կանանց ու աղջիկների կողմից իրենց իրավունքներին տեր կանգնելուն։ Կանանց իրավունքներին առնչվող թեմաներն են՝ մարմնական ամբողջականության ու ինքնուրույնության իրավունքը, սեռական բռնությունից զերծ լինելու իրավունքը, կանանց ընտրական իրավունքը, պետական պաշտոն զբաղեցնելու իրավունքը, իրավական պայմանագրեր կնքելու իրավունքը, ընտանեկան իրավունքը, աշխատելու իրավունքը, արդար աշխատավարձի իրավունքը, վերարտադրողական իրավունքները, սեփականության իրավունքը և կրթություն ստանալու իրավունքը։ ՄԱԿ-ի համակարգում գործում են կանանց քաղաքական իրավունքների մասին կոնվենցիա (1954 թվականից), ամուսնացած կնոջ քաղաքացիության մասին կոնվենցիա (1958 թվականից), կանանց նկատմամբ խտրականության բոլոր ձևերի վերացման մասին կոնվենցիա (1981 թվականից) և դրան կից ֆակուլտատիվ արձանագրություն (2000 թվականից): ԻՀԿ համակարգում գործում են կանանց քաղաքական իրավունքների մասին կոնվենցիա (1954 թվականից), կանանց քաղաքացիական իրավունքների մասին կոնվենցիա և կանանց դեմ բռնության վերացման մասին կոնվենցիա (1995 թվականից), Աֆրոմիության համակարգում՝ «Մապուտուի արձանագրությունը» կանանց իրավունքների մասին (2005 թվականից)՝ Մարդու և ժողովուրդների իրավունքների Աֆրիկյան խարտիայի նկատմամբ։ ՄԱԿ-ի կոնվենցիաների շարքում սեռերի իրավահավասարությանը նվիրված է № 100 կոնվենցիան (ուժի մեջ է 1953 թվականից)։ Շատ այլ պայմանագրեր նախատեսում են խտրականություն սեռերի մեջ:
Ֆեմինիզմ
Ֆեմինիզմ, քաղաքական և սոցիալական շարժումների և գաղափարախոսությունների ամբողջություն է, որն ունի մեկ ընդհանուր նպատակ՝ սեռերի համար սահմանել, զարգացնել և հասնել հավասար քաղաքական, տնտեսական, մշակութային, անձնական և սոցիալական իրավունքների: Ֆեմինիստական շարժման կարևոր նպատակներից է կանանց համար կրթական և մասնագիտական հնարավորությունների հաստատումը, այդ իրավունքների հավասարեցումը տղամարդկանց իրավունքներին։ Ֆեմինիստական շարժման արշավների հիմնական պայքարը կանանց իրավունքների համար է։ Նրանք պայքարում են կանանց ընտրական իրավունքի, կանանց աշխատելու իրավունքի, աշխատավայրում հավասար իրավունքների և հավասարաչափ վարձատրության, սեփականություն ունենալու, կրթություն ստանալու, պայմանագրեր կնքելու, ամուսնության մեջ հավասար իրավունքներ ունենալու, ինչպես նաև հղիությամբ և երեխայի խնամքով պայմանավորված ժամանակավոր անաշխատունակ համարվելու իրավունքի համար։ Ֆեմինիստներն աշխատել և աշխատում են կանանց համար հասանելի դարձնել օրինական ճանապարհով հղիության արհեստական ընդհատումներն և սոցիալական ինտեգրացիան, պաշտպանել կանանց և աղջիկներին բռնաբարություններից, սեռական ոտնձգություններից և ընտանեկան բռնությունից: Հագուստի մեջ փոփոխությունները և ընդունելի ֆիզիկական գործունեությունը հաճախ ֆեմինիստական շարժումների մաս են կազմ։ել
Լևոն Սողոմոնյան 